Biogram – Józef Zając

Józef Zając urodził się 14 kwietnia 1913 roku w Stręgoborzycach koło Proszowic, w ówczesnym powiecie Miechowskim (obecnie jest to powiat krakowski, gmina Igołomia – Wawrzeńczyce). Rodzicami Józefa byli miejscowi włościanie, Jakub Zając oraz Aleksandra z domu Migas. Podstawowe wykształcenie, siedem klas szkoły powszechnej, ukończył w lokalnej placówce oświatowej.

Deklaracji Zgłoszenia Członka Związku Uczestników Walki Zbrojnej o Niepodległość i Demokrację.

Kapral Józef Zając ps. „Pigułka” wstąpił do konspiracji w 1940 roku. Należał on do Obwodu III „Waligóra” w strukturach Związku Walki Zbrojnej (później Armii Krajowej). Obwód III jako jednostka organizacyjna okręgu warszawskiego Armii Krajowej, działała na części Warszawskiej Woli. Owa jednostka była podzielona na trzy rejony (Rejon I (Górce – Babice – Boernerowo), Rejon II (Koło), Rejon III (Czyste)). W dniu wybuchu Powstania Warszawskiego, kapral „Pigułka” należał do drugiego rejonu (Koło), którego dowództwem był plut. pchor. Marian Lewandowski ps. „Ryś I”. Kapral Józef Zając ps. „Pigułka”, jako dowódca drużyny, wraz z swoim odziałem wyruszył w kierunku ul Gostyńskiej (Wola). Odziały powstańcze opanowały szkołę – koszary przy ul. Gostyńskiej i obsadził barykady na ul. Górczewskiej, róg Płockiej i przy szpitalu na ul. Płockiej. Podczas ciężkich walk udało się zniszczyć niemiecki czołg oraz zdobyć wiele sztuk broni. W dniu 4 sierpnia odział został zmuszony do wycofania się z Górczewskiej. Józef Zając wycofał się z Woli w kierunku Starego Miasta. Podczas walk na Starym Mieście został ranny w obie dłonie. Poprzez kanały miejskie, „Pigułka” przedostał się na ul. Ceglaną, gdzie przyłączył się do Grupy Armii Krajowej „Północ” z którą wałczył już do końca powstania. Po kapitulacji powstania, 3 października 1944 roku, kapral Józef Zając przeszedł do niewoli niemieckiej. Został umieszczony, wraz z innymi powstańcami, w niemieckim obozie jenieckim Stalag IX C w Bad Sulza w którym prawdopodobnie doczekał zakończenia II wojny światowej. 

Po zakończeniu II wojny światowej, Józef Zając zamieszkał w Warszawie przy ulicy Górczewskiej 17b (przy tej samej, gdzie walczył w pierwszych dniach powstania) i utrzymywał się  z prowadzenia własnego zakładu szewskiego. 13 maja 1947 roku zawarł związek małżeński z Genowefą z domu Grotkowską a 22 kwietnia tego samego roku urodziła im się córka. Bohater Powstania Warszawskiego, kapral Józef Zając ps. „Pigułka” zmarł 2 marca 1969 roku w Warszawie. 

Opracował: Mateusz Serwatowski

Akt urodzenia Józefa Zająca